Na polskich autostradach i drogach ekspresowych lewy pas ruchu nie służy do pokonywania kilometrów ot tak; pełni ściśle określoną funkcję – umożliwia, przynajmniej wedle przepisów, sprawne i bezpieczne wyprzedzanie wolniej poruszających się pojazdów. Tych, które powinny poruszać się pasem prawym. Niestety wielu kierowców o tym zapomina i traktuje lewy pas jako swój ulubiony. Takie podejście to błąd, gdyż jest nie tylko niezgodne z aktualnie obowiązującym prawem, ale też realnie zagraża płynności i bezpieczeństwu ruchu drogowego. Tym bardziej że przepisy ruchu drogowego jasno nakazują poruszanie się możliwie najbliżej prawej krawędzi jezdni. Dowiedz się z naszego artykułu, do czego służy lewy pas na autostradzie i tego, czym on w ogóle jest, a czym nie jest. Zapraszamy do lektury!

Z artykułu dowiesz się:

• Czym jest autostrada w myśl polskich przepisów?
• Jazda lewym pasem – przepisy
• Jazda lewym pasem na autostradzie – kiedy MOŻESZ z niej korzystać?
• Jazda lewym pasem na autostradzie – kiedy NIE możesz z niej korzystać?
• Blokowanie lewego pasa – problem i kosztowny, i groźny
• Wyprzedzanie na autostradzie prawym pasem? Czy to zgodne z przepisami?
• Jazda zgodna z przepisami – lewy pas na autostradzie tylko w szczególnych przypadkach!
• Podsumowanie – dbaj o bezpieczeństwo w ruchu drogowym

Czym jest autostrada w myśl polskich przepisów?

Zanim dowiemy się, kiedy można jechać lewym pasem autostradą, poznajmy najpierw jej definicję. Autostrada to wedle aktualnie obowiązujących przepisów droga publiczna, lecz o szczególnym statusie, która musi spełnić szereg określonych parametrów technicznych oraz funkcjonalnych. Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 3 ustawy – Dz.U.2024.1251, autostradą nazywamy drogę przeznaczoną wyłącznie do ruchu pojazdów samochodowych. Autostrady muszą być odpowiednio oznakowane znakami drogowymi i umożliwiać bezpieczny oraz szybki przepływ pojazdów, także w przypadku ciągnięcia przyczep.

Bardziej szczegółową charakterystykę autostrady, na którą zresztą powołuje się art. 2 pkt 3 w/w ustawy, przedstawia art. 4 pkt 11 ustawy o drogach publicznych – Dz.U.2024.320, który nakłada na nią kilka warunków technicznych. Dopiero spełnienie ich wszystkich sprawia, że autostradę można nazwać autostradą. Autostrada musi mieć jezdnie główne przeznaczone wyłącznie dla pojazdów samochodowych, a te muszą być oddzielone od siebie trwałą barierą. Na autostradzie nie mogą także pojawić się skrzyżowania jednopoziomowe. Wszystkie te wymogi nie wzięły się znikąd; na autostradzie można w końcu legalnie „pędzić” aż 140 km/h! Tak czy inaczej, na nieroztropnych kierowców czeka spory mandat za jazdę lewym pasem, o wysokości, która jeży włosy na głowie!

Jazda lewym pasem – przepisy

Zasady dotyczące korzystania z pasa lewego są jednoznacznie określone w polskim Prawie o ruchu drogowym, a szczegółowo uregulowane w Prawie o ruchu drogowym, art. 16 – obowiązki kierującego pojazdem – Dz.U.2024.1251. Najważniejsze dla nas zapisy brzmią:

W praktyce oznacza to, że każdy kierowca, który porusza się drogą o dwóch lub większej liczbie pasów w jednym kierunku – powinien trzymać się pasa prawego. Chyba że warunki ruchu uzasadniają tymczasowe korzystanie z pasa lewego. Jakie są te warunki ruchu? O tym opowiemy Ci w dalszej części artykułu.

Bardzo istotne są także zapisy dotyczące pojazdów ciężarowych oraz zespołów pojazdów o długości powyżej 7 metrów:

Oznacza to, że kierowcy TIR-ów i zestawów nie mają prawa korzystać z lewego pasa na autostradzie, jeśli do ich dyspozycji są minimum trzy pasy – obowiązkowo muszą korzystać z jednego z dwóch znajdujących się po prawej stronie. Wyjątkiem są sytuacje awaryjne lub nieprzewidziane okoliczności.

Czy wiesz, że prawo drogowe zmienia się jak w kalejdoskopie? Że tak naprawdę bardzo trudno jest nadążać za pewnymi zmianami i w ten sposób chronić się przed mandatami? Więcej na temat dowiesz się z naszego artykułu: Nowe przepisy dla kierowców. 

Jazda lewym pasem na autostradzie – kiedy MOŻESZ z niej korzystać?

Zgodnie z obowiązującym w Polsce prawem kierowca powinien poruszać się możliwie najbliżej prawej krawędzi jezdni. To w teorii uniemożliwia jazdę pasem lewym. Nic bardziej mylnego – przepisy dopuszczają legalne i uzasadnione korzystanie z tego pasa, lecz tylko i wyłącznie w momentach ściśle wyszczególnionych przez prawo. Jakich?

• Najczęstszym i najbardziej oczywistym wyjątkiem, na to kiedy można jechać lewym pasem zgodnie z prawem, jest pospolity manewr wyprzedzania. Jeśli pojazd przed Tobą porusza się wolniej, a prędkość maksymalna na danym odcinku drogi umożliwia sprawne wykonanie tego manewru – możesz zjechać na lewy pas. Nie możesz jednak pędzić nim do oporu; tuż po wyprzedzeniu powoli jadącego pojazdu musisz niezwłocznie wrócić na pas prawy. To podstawowe założenie funkcji lewego pasa – zwiększenie płynności ruchu poprzez umożliwienie bezpiecznego i dynamicznego manewru wyprzedzania pojazdów, które jadą zbyt wolno i w pewnym sensie tamują ruch i zmniejszają przepustowość danego odcinka drogi.
• Kolejnym przypadkiem, kiedy można jechać lewym pasem, jest omijanie przeszkody drogowej. Może to być np. uszkodzony pojazd stojący na prawym pasie, ekipa robót drogowych przeprowadzająca swoje prace lub inne utrudnienie, wymagające od kierowcy zjazdu na lewy pas. W takiej sytuacji kierowca ma nie dość, że prawo, to wręcz także i obowiązek opuścić prawy pas i wykorzystać lewy do bezpiecznego ominięcia przeszkody. Podobnie jednak jak w przypadku wyprzedzania, także tutaj od razu po minięciu przeszkody należy niezwłocznie wrócić na pas prawy. Dlaczego? Gdyż nieuzasadnione przedłużanie jazdy po lewym pasie, nawet po ominięciu przeszkody, będzie przez patrol policji uznane za wykroczenie.
• Jazda lewym pasem jest dozwolona również w sytuacji, gdy droga jest bardzo zatłoczona, a wszystkie pasy są zajęte równomiernie bądź też w momencie, gdy na prawym pasie jest korek aut stojących nieruchomo lub jadących powoli. Wówczas możesz jechać lewym aż do końca (manewr omijania stojących pojazdów lub manewr wyprzedzania aut jadących powoli). Kierowca nie ma wówczas obowiązku kurczowo wracać na prawy pas, jeśli jego zmiana wymagałaby gwałtownego manewru lub spowodowałaby zagrożenie, bądź doszłoby do wymuszenia pierwszeństwa. Co więcej, w takiej sytuacji bardziej liczy się płynność i bezpieczeństwo jazdy niż kurczowe trzymanie się prawego pasa. Pamiętaj, że na lewym pasie autostrady zasady są dalej niezmienne, a jazda nim nie może trwać wiecznie – powróć na prawy w chwili, gdy będzie to możliwe i bezpieczne.

Jazda lewym pasem na autostradzie – kiedy NIE możesz z niej korzystać?

Lewy pas na autostradzie to nie jest rocket-science: wystarczy stosować się do zasad. Jakich? O tym poniżej!

• Lewym pasem nie wolno poruszać się przede wszystkim wtedy, gdy nie wykonujesz żadnego manewru wyprzedzania lub omijania, a po prostu jedziesz przed siebie. Jazda lewym pasem (przepisy mówią o tym wyraźnie) „bo tak jest wygodniej” lub „bo zaraz znowu będę wyprzedzać” nie jest żadnym uzasadnieniem w świetle prawa i za takie postępowanie będzie należał się mandat kierowcy. Wedle przytoczonego powyżej z Art. 16 ust. 4 – Dz.U.2024.1251, kierowca ma obowiązek „jechać możliwie blisko prawej krawędzi jezdni”. Jeśli więc prawy pas jest wolny – lub jadą na nim tylko pojedyncze auta – a Ty nie wyprzedzasz – masz obowiązek na niego wrócić.
• Nie wolno również korzystać z lewego pasa w celu zapewnienia sobie „komfortu” podczas jazdy wokół od ciężarówek lub wolniej jadących pojazdów poruszających się po prawym pasie. Częstą praktyką kierowców, szczególnie zawodowych, jest wjazd na lewy pas i poruszanie się nim przez wiele kilometrów tylko po to, by uniknąć konieczności ciągłego wyprzedzania ciężarówek. To błąd, i to mimo że z punktu widzenia komfortu jazdy może wydawać się rozsądny, lecz z prawnego i bezpieczeństwa punktu widzenia jest niedopuszczalny i surowo karany. A mandat za jazdę lewym pasem jest bardzo, bardzo duży!
• Bezwzględnie zabroniona jest także jazda lewym pasem przez kierowców pojazdów ciężarowych bądź zestawów o długości przekraczającej 7 metrów na drogach o trzech lub więcej pasach w jednym kierunku. Przepisy w tej sprawie są precyzyjnie określone w Art. 16.2a – Dz.U.2024.1251, i nie pozostawiają żadnego pola do nadużyć. Wjazd takim pojazdem na lewy pas jest wykroczeniem, chyba że zachodzi ku temu skrajna konieczność (np. ominięcie nagłej przeszkody).

Blokowanie lewego pasa – problem i kosztowny, i groźny

Blokowanie lewego pasa to jeden z najczęstszych błędów popełnianych przez kierowców na autostradach i drogach ekspresowych. Wynika to z tego, że wiele osób traktuje ten pas jako swój własny „tor” przeznaczony do szybkiej jazdy (szybszej niż innych uczestników ruchu), co stanowi podstawowy błąd. Lewy pas służy w końcu do wyprzedzania i omijania przeszkód. Zatem jego nieuzasadnione zajmowanie jest niezgodne z przepisami i realnie wpływa na bezpieczeństwo ruchu, kiedy np. na prawym pasie jest pusto bądź gdy kierowca jedzie prędkością taką samą, jak znajdujące się na nim inne pojazdy.

Konsekwencje prawne i finansowe

Jazda zgodna z przepisami się po prostu opłaca. I to finansowo. W polskim systemie prawnym nieprawidłowe pokonywanie kolejnych kilometrów lewym pasem może kwalifikować się jako wykroczenie na podstawie art. 97 Kodeksu wykroczeń za naruszenie przepisów ruchu drogowego. Jeśli policjant uzna, że kierowca blokował lewy pas, mimo że prawy był wolny, może nałożyć grzywnę w wysokości od 20 do nawet 3 000 złotych. W skrajnych przypadkach – zwłaszcza gdy zachowanie kierowcy zostanie uznane przez policjanta za utrudnianie lub tamowanie ruchu – kara może wzrosnąć nawet do wartości rzędu 5 000 zł.

Ciekawostką jest to, że aktualny taryfikator nie przewiduje za to wykroczenie punktów karnych, co oznacza, że kierowcy, którzy mają ich już nieco na swoim koncie, nie muszą obawiać się zabrania prawa jazdy w razie zakwalifikowania tej sytuacji przez policjanta jako wykroczenie. Na lewym pasie autostrady zasady nie dopuszczają jednak żadnych wyjątków; możesz uchronić się od punktów, lecz nie od mandatu.

• Punkty karne bywają prawdziwą zmorą wielu kierowców zawodowych, którzy siłą rzeczy pokonują po polskich i zagranicznych drogach mnóstwo kilometrów. A jak się kończy nazbieranie ich zbyt wielu? Oczywiście utratą prawa jazdy. W artykule: Kiedy kasują się punkty karne? wyjaśniamy, kiedy punkty karne tracą swoją ważność.

Konsekwencje względem bezpieczeństwa

Zajmowanie lewego pasa bez potrzeby to nie tylko kwestia przepisów – to także realne zagrożenie płynności i przewidywalności ruchu drogowego. W razie bezsensownego zajmowania lewego pasa autostrady kierowcy poruszający się z dozwoloną, ale wyższą prędkością, nie będą mogli bezpiecznie wyprzedzić wolniejszego pojazdu. Prowadzi to z jednej strony do irytacji, a z drugiej do gwałtownych manewrów, zastraszania, wymuszania. Taka sytuacja, spowodowana od początku do końca jazdą niezgodną z przepisami (lewym pasem) destabilizuje ruch i zwiększa ryzyko kolizji, szczególnie przy dużym natężeniu oraz na odcinkach o ograniczonej widoczności.

Nieprawidłowa jazda lewym pasem zaburza też możliwość skutecznego działania służb ratowniczych. Na autostradzie w razie zakorkowania kierowcy powinni stworzyć „korytarz życia”. W zwykłym ruchu jest jednak nieco inaczej, gdyż pojazdy uprzywilejowane poruszają się najczęściej właśnie lewym pasem. Zablokowanie go wydłuża czas reakcji ratowników – a każda minuta opóźnienia może oznaczać realne zagrożenie życia dla osoby poszkodowanej. Oprócz tego dochodzi do wzrostu napięcia wśród kierowców, którzy często reagują emocjonalnie, co dodatkowo zwiększa ryzyko agresywnych i nieprzewidywalnych manewrów.

Wyprzedzanie na autostradzie prawym pasem? Czy to zgodne z przepisami?

Wbrew pozorom jest to i możliwe, i dopuszczalne! Wyprzedzanie z prawej strony na autostradzie, zgodnie z przepisami obowiązującymi w Polsce, jest bowiem legalne, ale tylko w określonych sytuacjach.

Możesz wyprzedzać prawym pasem na autostradzie wyłącznie w przypadku jezdni jednokierunkowej (jezdnia to obszar przeznaczony do ruchu pojazdów pokryty np. asfaltem, a droga to jezdnie oraz pobocza, pasy zieleni i inne elementy infrastruktury). Na jezdni muszą znajdować się minimum dwa pasy ruchu w jednym kierunku, a same jezdnie muszą być od siebie oddzielone stałą barierą, np. pasem zieleni lub barierą energochłonną.

W praktyce jednak wyprzedzanie prawym pasem nie jest czynnością zalecaną i bezpieczną, gdyż, mimo pełnej zgodności z prawem, zwiększają w pewnym stopniu ryzyko kolizji. Wynika to z tego, że kierowcy z lewego pasa nie zawsze spodziewają się wyprzedzania ich z prawej strony. Przepisy dopuszczają takie zachowanie, lecz warto mieć świadomość, że jest ono potencjalnie niebezpieczne i poniekąd sprzeczne z zasadą ograniczonego zaufania. Znacznie bezpieczniej i bardziej przewidywalnie jest zachowanie klasycznej sekwencji: wyprzedź lewym pasem, powróć na prawy.

• Czy chcesz może wymienić swoje auto na zupełnie nowe i w ten sposób odzyskać radość z jazdy? Zadbać o swoje bezpieczeństwo, lecz także komfort? W takim razie zrób to koniecznie w Car Lease Polska; oferujemy Ci bowiem dwa zupełnie różne rozwiązania: leasing samochodu oraz wynajem długoterminowy. Oba, mimo pewnych podobieństw, różnią się sposobem zakończenia umowy, dlatego warto je koniecznie poznać nieco bliżej, kontaktując się z naszym ekspertem mailowo bądź telefonicznie. Jeśli decyzja już zapadła, a Ty naprawdę chcesz zdecydować się na leasing BMW, bądź auta każdej innej marki, sprawdź nasz kalkulator leasingowy i przelicz koszty finansowania; wysokość opłaty początkowej, wartość miesięcznej raty oraz oprocentowania.

Jazda zgodna z przepisami – lewy pas na autostradzie tylko w szczególnych przypadkach!

Lewy pas na autostradzie nie jest pasem „dla szybszych”, mocniejszych i lepszych aut – jest pasem manewrowym, zatem w pełni przeznaczonym do wykonywania konkretnych czynności: wyprzedzania, omijania przeszkód czy też zmiany kierunku. Jeśli nie zachodzi żaden z tych warunków, to kierowca, który nie chce narażać się na poważne nieprzyjemności, ma obowiązek zjechać na prawy pas i kontynuować jazdę możliwie blisko prawej krawędzi jezdni. Dokładnie tak, jak wymaga tego art. 16 Prawo o ruchu drogowym. 

To też kwestia szeroko pojętej kultury jazdy – ciągła jazda lewym pasem stanowi spory kłopot, gdyż blokujemy innych, narażamy ich na stres i wymuszamy ryzykowne manewry. Na drogach szybkiego ruchu współpraca i przewidywalność mają wprost ogromne znaczenie – dlatego warto myśleć nie tylko o sobie, ale i o innych uczestnikach ruchu.

Podsumowanie – dbaj o bezpieczeństwo w ruchu drogowym

Poprawne korzystanie z pasów ruchu – w tym właściwe użycie lewego pasa – to nie tylko obowiązek wynikający z przepisów, ale przede wszystkim element odpowiedzialnej i świadomej jazdy. Jazda lewym pasem autostradą bez uzasadnienia tej czynności wpływa negatywnie na płynność ruchu, zwiększa ryzyko wystąpienia niebezpiecznych sytuacji oraz prowadzi do konfliktów drogowych. Przestrzegaj zasad ruchu prawostronnego, używaj lewego pasa tylko w niezbędnych sytuacjach i pamiętaj o kulturze jazdy – zadbaj o bezpieczeństwo swoje i innych. Autostrada nie wybacza błędów – dlatego warto jechać zgodnie z przepisami, z rozsądkiem i szacunkiem dla pozostałych kierowców.